ODATV ÇEVİRİ
Hayat pahalılığı krizinin ortasında yükselen kiralar Türkiye’de şiddeti körüklüyor.
Türkiye’de kira artışları o kadar yükseldi ki, ev sahipleri ile kiracılar arasında şiddete yol açtı; medyada yer alan haberlerde 11 ölüm ve 46 yaralanma olduğu bildirildi.
Cengiz Orsel, Ankara’daki ahşap oyma atölyesinin çatısına, ev sahibinin astronomik kira artışını herkesin öğrenmesi için bir tabela astı.
Aylık 3 bin 200 lira yerine “Bu dükkan için 25 bin lira kira isteniyor” yazıyordu tabelada.
Bahçeşehir Üniversitesi’nin ağustos ayında yayınladığı araştırmaya göre kiralar geçen yıl ortalama yüzde 121 oranında arttı.
Ankara ve İstanbul gibi büyük şehirlerde ise yüzde 188’e varan artış yaşandı.
20 yıldır kirasını aralıksız ödediğini söyleyen Orsel, dükkanını kapatmak zorunda kalmaktan korkuyor:
“Sesimi duyurmak istiyorum. Bu tür talepler insanları birbirlerini bıçaklama noktasına kadar şiddetin eşiğine itecektir” diyor ve ekliyor “Bunu ödeyemem. Ama bu mahalleyi terk etmek zorunda kalırsam işimden de vazgeçmem gerekecek.”
Türkler, 2019’un ikinci yarısından bu yana yıllık enflasyonun yüksek çift haneli seviyelerde kalması nedeniyle daha da ağırlaşan bir yaşam maliyeti kriziyle karşı karşıya.
Enflasyon ağustos ayında yüzde 60’a yaklaştı ancak bağımsız ekonomistler, tüketici fiyat artışlarının aslında en az yüzde 128’e ulaştığını söyleyen resmi rakamlara karşı çıkıyor.
TAHLİYE TEHDİTLERİ
Hükümet, konut kira artışlarını hane halkı için yüzde 25 ile sınırladı ve bunları işletmeler için resmi enflasyon oranıyla uyumlu hale getirdi.
Ancak uzmanlar, tedbirlerin yalnızca gerilimi artırdığını ve birçok ev sahibinin, kiracıları tahliye etmek ve daha yüksek fiyatlar ödemeye hazır yenilerini bulmak için yasadışı olanlar da dahil olmak üzere her türlü yolu kullanmaya sevk ettiğini söylüyor.
İsminin açıklanmasını istemeyen bir emlakçının söylediğine göre, bazı ev sahipleri, İstanbul’un Boğaziçi semtindeki kiracıları terörize ederek evlerini terk etmeleri için çeteler kiraladı.
Geçen kış bir ev sahibi, kiracısını zorla tahliye etmek için kiracısının kapısını baltayla yıktıktan sonra yerel medyada manşetlere çıktı.
Ankara’da avukatlık yapan Meliha Selvi, “Kiracılarla ev sahipleri arasındaki anlaşmazlıkların sayısında son yıllarda patlama yaşandı” diyor.
Türk medyasına göre bu yılın ilk altı ayında yaklaşık 47 bin tahliye davası ve yasadışı kira artışlarıyla ilgili 100 bin dava daha açıldı; bu rakam 2022 yılının aynı dönemine göre iki kattan fazla.
Selvi, “Kiracılar haklarının ihlal edildiğini görüyor ve ev sahipleri kriz nedeniyle haksızlığa uğradığını düşünüyor” diyor ve ekliyor “Hükümete hesap sormak yerine birbirlerini suçluyorlar.”
DEPREM SONRASI SEFALET
Ankara’da emlakçılık yapan Osman Çal, 6 Şubat’ta ülkeyi vuran, 50 binden fazla kişinin ölümüne ve milyonlarca kişinin güneydoğuda yerinden edilmesine yol açan yıkıcı depremin durumu daha da kötüleştirdiğini söylüyor.
Başkentin orta kesiminde iki veya üç odalı bir dairenin aylık kirası bir yılda 2 bin – 2 bin 500 liradan, neredeyse yüzde 650’lik bir artışla yaklaşık 17 bin liraya çıktı.
Çal, deprem bölgesinden insanların akın ettiği bir dönemde, “Ev sahipleri enflasyonun çok üzerinde kira artışları istiyor” diyor.
Türkiye’yi tehdit eden önemli jeolojik fay hatlarının uzağında yer alan Ankara, ülkenin en güvenli bölgelerinden biri olarak kabul ediliyor.
“Ev sahipleri kira sınırı nedeniyle haksızlığa uğramış hissediyorlar. Ancak bir memur, bir emekli ya da asgari ücretli bir çalışanın maaşları bu kadar artmadı ve mevcut kiraları ödeyemiyor” diyerek aradaki uçurumun altını çiziyor Çal…
Deprem sonrası yeniden inşa çabalarına rağmen uygun fiyatlı konut sıkıntısı devam ediyor.
“Geliştiriciler sosyal konutlar yerine karlı lüks konutlar inşa etmeyi tercih ediyor ve hükümet buna izin veriyor” dedi.
Şu anda net asgari aylık ücret 11 bin 400 lira.
Depremden sonra en çok zarar gören bölge olan Hatay’dan taşınan Meryem Altunlu, ne kadar kira ödemek zorunda kalabileceğinden endişe ediyor:
“Zaten 13 bin lirayı zorlukla ödüyorum. Ev sahibi yüzde 25’in üzerine çıkmak isterse ayrılmak zorunda kalacağım. Nereye gideceğimi bilmiyorum.”
