Kara Deliklerin Koronaları: Gözlemlenmesi ve Şekli Hakkında Yeni Bilgiler

Güneş tutulması sırasında Ay’ın etrafında oluşan parlak ışık halesi ve Güneş’in dış atmosferi olan korona hepimizin bildiği konular arasında. Ancak kara deliklerin de benzer bir koronaya sahip olduğu düşünülüyor ve bu konuyu gözlemlemek oldukça zor.

Son yayınlanan bir araştırmaya göre, kara deliklerin koronalarının gizemini aydınlatmak için önemli adımlar atılmış durumda. Kara deliklerin koronaları nasıl gözlemlendi?

Aktif bir kara deliğin etrafında gaz ve tozdan oluşan halka şeklinde bir yapı bulunur. Bu halkanın içinde ise, kara deliğin dönme düzlemi boyunca hizalanmış, aşırı ısınmış maddeden oluşan bir birikim diski yer alır. Kara deliğin kutup bölgelerinden ise ışık hızına yakın bir hızla iyonize gaz jetleri fışkırır.

Birikim diskinin en iç bölgesi, kara deliğe doğru akan ve aşırı ısınmış bir bölgedir. Bu bölge, milyarlarca derecelik bir sıcaklığa sahip bir koronadır ve Güneş’ten farklı olarak ışığı, birikim diskinin ışığı tarafından bastırılır.

Güneş tutulması sırasında Güneş’in koronasını gözlemlemeye benzer bir yöntem kullanılarak yapılan araştırmada, kara deliklerin koronalarıyla ilgili önemli verilere ulaşıldı. Araştırma ekibi hangi verileri kullandı?

Kara deliklerin koronaları genellikle örtülüdür ancak aşırı yüksek enerjili X-ışınları yayarlar. Bu X-ışınları, halka şeklindeki yapıdaki maddeden saçılabilir ve görüş alanımıza yansıyabilir. NASA’nın Görüntüleme X-ışını Polarimetri Gezgini’nden (IPXE) alınan verilerle yapılan çalışmada, birçok örtülü kara deliğe ait veriler incelendi.

Araştırmacılar, kara deliklerin koronalarından gelen dağınık X-ışınlarını gözlemleyerek, bu koronaların kara delikleri disk şeklinde çevrelediğini tespit ettiler. Bu çalışmalar, kara delik modellerini geliştirmek ve kara deliklerin maddenin tüketimi ve uzak galaksilerdeki AGN’leri nasıl güçlendirdiğini anlamak açısından önemli bir adım niteliği taşıyor.