Türk Devletleri Teşkilatının temeli, 1992 yılında Türkiye’nin başkenti Ankara’da ilki düzenlenen Türk Dili Konuşan Ülkeler Zirvesi ile atılmıştır. 2006 yılında ise dönemin Kazakistan cumhurbaşkanı Nursultan Nazarbayev tarafından teşkilat haline getirilmesi önerilmiş olup 3 Ekim 2009 tarihinde Nahçıvan’da imzalanan Nahçıvan Anlaşması ile konsey olarak yapılandırılmıştır. Peki, Türk Devletleri Teşkilatı nedir, üyeleri kimler, ne zaman kuruldu? Türk Devletleri Teşkilatı’na Türkiye üye mi?
TÜRK DEVLETLERİ TEŞKİLATI NEDİR, ÜYELERİ KİMLER?
Kuruluş tarihi: 3 Ekim 2009, Nakhchivan, Azerbaycan
Azeric e: Türk Dövl?tl?ri T?şkilatı
Kazakça : Türkı memleketterınıñ uiymy
Türk Devletleri Teşkilatı (TDT) veya eski adıyla Türk Dili Konuşan Ülkeler İşbirliği Konseyi (Türk Konseyi), Azerbaycan, Kazakistan, Kırgızistan, Özbekistan, Türkiye’nin üye; Macaristan, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti ve Türkmenistan’ın gözlemci statüsünde yer aldığı Türk devletlerinden oluşan bir uluslararası kuruluştur.[1] Genel amacı, Türk dilleri konuşan devletler arasında kapsamlı iş birliğini teşvik etmek olan bir hükûmetlerarası kuruluştur.
Türk Devletleri Teşkilatının temeli, 1992 yılında Türkiye’nin başkenti Ankara’da ilki düzenlenen Türk Dili Konuşan Ülkeler Zirvesi ile atılmıştır. 2006 yılında ise dönemin Kazakistan cumhurbaşkanı Nursultan Nazarbayev tarafından teşkilat haline getirilmesi önerilmiş olup 3 Ekim 2009 tarihinde Nahçıvan’da imzalanan Nahçıvan Anlaşması ile konsey olarak yapılandırılmıştır.[3][4] 12 Kasım 2021 tarihinde düzenlenen 8. Türk Devletleri Teşkilatı İstanbul Zirvesi sırasında Türk Devletleri Teşkilatı olarak yeniden yapılandırılmıştır.
Teşkilatın Genel Sekreterliği İstanbul’dadır. Kasım 2021 tarihinde gerçekleşen İstanbul zirvesine ilk kez gözlemci ülke statüsünde katılan Türkmenistan, 11 Kasım 2022’de gerçekleştirilen 9. Türk Devletleri Teşkilatı Semerkant Zirvesi’nde tam üye olacağı duyurulmuş, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti ise teşkilata gözlemci üye olarak katılmıştır.
TARİHÇE
Örgüt; Türk Konseyi adıyla, 1992-2010 yılları arasında yapılan Türk Dili Konuşan Ülkeler Zirvesi sonrasında, Türk dilleri konuşan ülkeler arasındaki bağın güçlendirilmesi amacıyla 3 Ekim 2009 tarihinde Azerbaycan, Kazakistan, Kırgızistan ve Türkiye arasında imzalanan Nahçıvan Anlaşması ile kurulmuştur. Konseyin kurucu Genel Sekreteri Halil Akıncı’ya göre “Türk Konseyi, Türk devletlerinin tarihteki ilk gönüllü ittifakı olmuştur.”
30 Nisan 2018’de Özbekistan’ın Türk Dili Konuşan Ülkeler İş Birliği Konseyine katılacağıve örgütün yaklaşan Bişkek zirvesine katılacağı açıklandı ve 14 Eylül 2019’da tam üye oldu.
Macaristan ise 2018’in sonlarından bu yana gözlemci üye statüsündedir. Ancak gelecekte tam üyelik başvurusunda bulunabileceği açıklanmıştır.
12 Kasım 2021 tarihinde İstanbul’daki Demokrasi ve Özgürlükler Adası’nda düzenlenen 8. Türk Devletleri Teşkilatı İstanbul Zirvesi’nde, örgütün adı Türk Devletleri Teşkilatı olarak değiştirilmiş ve Türkmenistan gözlemci ülke olarak teşkilta dâhil olmuştur.
Teşkilatın Genel Sekreterliği, İstanbul’da; ilişkili kurumları olan diğer Türk dünyası iş birliği kurumları olan Uluslararası Türk Kültürü Teşkilatı, Ankara’da; Türk Devletleri Parlamenter Asamblesi ve Türk Kültür ve Miras Vakfı, Azerbaycan’ın başkenti Bakü’de; Uluslararası Türk Akademisi ise Kazakistan’ın başkenti Astana’da bulunmaktadır.
Genel Sekreterlik[değiştir | kaynağı değiştir]
Türk Devletleri Teşkilatının genel sekreterliği İstanbul’un Beşiktaş ilçesinde yer almaktaydı. 12 Kasım 2021 tarihinde, Fatih ilçesinde yer alan Arif Paşa Konağı Türk Devletleri Teşkilatına tahsis edilmiş, düzenlenen bayrak çekme töreniyle hizmete açılmıştır.
